زونا یک نوع بیماری ویروسی است که در نواحی مختلف بدن زخم و جوش های قرمز ایجاد می کند که همراه با درد و خارش است، ویروس واریسلا زوستر که زونا را ایجاد می کند همان ویروسی است که بیماری آبله مرغان را در بدن ایجاد می کند. بعد از ابتلا فرد به بیماری آبله مرغان و بهبود آن این ویروس در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز به صورت غیر فعال می ماند و ممکن است بعد از چند سال به صورت بیماری زونا فعال گردد، در ادامه این مقاله از مجله زیبایی آرانیک با بیماری زونا، علائم و روش های درمانی آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
علائم بیماری زونا
بیماری زونا که به تب خال زرد نیز معروف است نوعی عفونت ویروسی عصب و پوست اطراف آن می باشد. این عفونت به شکل نوار تاول زده در قسمت کوچکی از یک طرف بدن ایجاد می گردد اما بیشتر روی صورت، گردن، سینه، پشت، شکم، لگن و گاهی اطراف چشم بروز می کند، این بیماری با یکسری علائم همراه است که شایع ترین آن ها به شرح زیر است:
- احساس درد، سوزش، بی حسی و سوزن سوزن شدن
- حساسیت به لمس
- تاول های پر از مایع که کم کم باز شده و پوسته پوسته می شود.
- ایجاد خارش شدید
- در برخی افراد علائمی چون تب، لرز، حساسیت به نور، سردرد، خستگی و ضعف عضلانی ایجاد می کند.
دلایل ایجاد زونا
یکی از دلایل ایجاد این بیماری فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر است که در سنین کودکی یا بزرگسالی باعث بروز آبله مرغان در فرد شده ولی دلایل ایجاد این بیماری در سنین بالاتر به طور کامل مشخص نیست اما ممکن است با بالا رفتن سن فرد ایمنی بدن او در مقابل عفونت ها کاهش یابد و به زونا مبتلا گردد، شخصی که بیماری زونا را دارد می تواند عامل ویروسی آن را به هر شخصی که به آبله مرغان مبتلا نشده است منتقل نماید که این انتقال نیز از طریق تماس مستقیم فرد با زخم های باز بثورات زونا ایجاد می شود البته توجه داشته باشید که فرد با دریافت ویروس واریسلا زوستر به آبله مرغان مبتلا می گردد نه زونا، برخی عوامل که می توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند به شرح زیر است:
افزایش سن
هنگامی که سن فرد بالا می رود ممکن است مقاومت سیستم ایمنی او در برابر عفونت ها کاهش یابد و به این بیماری مبتلا گردد، بنابراین در افراد مسن تر و کسانی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیماری زونا بیشتر دیده می شود.
بیماری های خاص
برخی بیماری ها سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می گردند و احتمال مبتلا شدن به زونا را بیشتر می کنند بیماری هایی نظیر HIV و سرطان از این دست هستند.
برخی درمان ها
درمان هایی مانند پرتو درمانی و شیمی درمانی مقاومت فرد را در برابر بیماری ها کاهش می دهد و سبب ایجاد زونا می گردد.
بیماران سرطانی
بیماران سرطانی که تحت درمان هستند به دلیل انجام پرتو درمانی و شیمی درمانی سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و احتمال بروز زونا در آن ها زیاد است.
استرس
وجود استرس های شدید نیز خطر ابتلا به زونا را افزایش می دهد.
عوارض زونا در قسمت های مختلف بدن
این بیماری معمولا در یک طرف کمر یا قفسه سینه ظاهر می گردد اما ممکن است بثورات پوستی آن در یک طرف صورت نیز بروز پیدا کند، علائم و عوارض بیماری در بخش های مختلف بدن به صورت زیر است:
صورت
در صورتی که بثورات پوستی زونا نزدیک گوش و یا درون آن ایجاد شود باعث ایجاد عفونت شده و عوارضی مانند از دست دادن شنوایی، تعادل نداشتن هنگام راه رفتن و ضعیف شدن عضلات صورت را در پی دارد. حال اگر این جوش ها درون دهان ایجاد شوند برای فرد بسیار دردناک تر خواهد بود وغذا خوردن او را با مشکل مواجه می کند حتی ممکن است حس چشایی او را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در صورتی که جوش ها روی پوست سر ظاهر شوند هنگام شستن و شانه زدن موها حساسیت و درد در پی دارد و چنانچه درمان نشود لکه های دائمی طاسی را ایجاد می کند همچنین التهاب مغز یا انسفالیت نیز از دیگر عوارض این بیماری است.
چشم
بیماری زونا در تعدادی از افراد چشم را درگیر می کند که در این حالت روی پلک، پیشانی و گاهی اوقات در نوک یا کنار بینی ظهور می کند که در این صورت فرد با مشکلاتی مانند سوزش یا ضربان در چشم، قرمزی و آبریزش شدید چشم، تورم و تاری دید روبرو خواهد شد، پس از بهبودی نیز تا مدت ها ممکن است چشم ها به دلیل آسیب دیدن اعصاب آن ها درد داشته باشد که به مرور رفع می گردد اما در صورتی که زونا درمان نشود قدرت بینایی فرد را تا مدت زیادی کاهش می دهد.
کمر
این بیماری معمولا یک سمت دور کمر را درگیر می کند ولی به طور معمول در یک سمت کمر یا بخش پایین آن ظاهر می شود.
باسن
این احتمال وجود دارد که جوش ها در یک سمت باسن ایجاد گردند که علائمی مانند سوزن سوزن شدن، خارش و درد دارد بعد از چند روز ممکن است تعداد جوش ها زیاد شوند ولی درد آن بیشتر نشود و یا این عمل برعکس اتفاق افتد.
نحوه تشخیص بیماری زونا
هنگامی که ضایعات در یک سمت بدن ظاهر شوند یکی از نشانه های تشخیص زونا است اما برای اینکه به طور دقیق اطمینان حاصل نمایید به یک پزشک مراجعه کنید، پزشک با معاینه دقیق جوش و تاول های پوستی و نیز سابقه بیماری شخص می تواند نظر قطعی را بیان کند، چرا که ممکن است این فقط یک مشکل پوستی باشد.
درمان زونا
درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و دوره عفونت آن باید سپری گردد که معمولا بین ۲ تا ۶ هفته زمان لازم است تا به طور کامل بهبودی حاصل گردد اما استفاده از داروهای ضد ویروسی می تواند زمان بهبودی را کوتاه تر نماید و همچنین مانع از عوارض بیماری گردد، داروهای ضد ویروسی که پزشک جهت کاهش علائم و کوتاه شدن مدت عفونت تجویز می کند شامل موارد زیر است:
- آسیکلوویر
- فامسیکلوویر
- والاسیکلوویر
در برخی مواقع بیماری زونا همراه با درد شدید است که ممکن است پزشک جهت کاهش این درد برخی از داروهای زیر را تجویز نماید:
- مسکن هایی نظیر کدئین، ایبوپروفن و ناپروکسن
- کرم موضعی کپسایسین
- داروهای بی حسی موضعی مانند لیدوکائین
- در صورتی که باکتری های پوستی بثورات زونا را آلوده کرده باشند، ممکن است به داروهای آنتی بیوتیک نیاز باشد.
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
همچنین تاول های زونا دارای خارش هستند که خاراندن آن ها نه تنها کمک کننده نیست بلکه وضعیت بیماری را بدتر می کند، بهتر است برای رفع آن از پزشک بخواهید برای شما پماد یا لوسیون مخصوص جهت کاهش درد و خارش بیماری را تجویز کند.
درمان های خانگی زونا
در کنارداروهایی که پزشک تجویز می کند می توانید از یکسری روش های خانگی نیز استفاده کنید که به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک بسیاری می کنند.
- استفاده از حمام آب سرد یا قرار گرفتن در وان بلغور جو دو سر که تسکین دهنده علائم خارش و سوزش می باشد.
- قرار دادن کمپرس آب سرد جهت تسکین علائم بیماری به خصوص برای تبخال چشم بسیار اثرگذار است.
- ساختن خمیر طبیعی با استفاده از جوش شیرین یا نشاسته ذرت که می تواند به صورت موقت تحریکات پوستی را کاهش دهد.
- روغن های طبیعی نظیر روغن پونه کوهی، روغن اسطوخودوس و بالم لیمو نیز در کاهش التهابات موثر هستند چرا که دارای خواص ضد ویروسی می باشند.
- استفاده از مواد غذایی که به تقویت سیستم ایمنی کمک کند، موادی نظیر مرکبات، سبزیجات پهن برگ، اسیدهای چرب ضروری و چای سبز از این قبیل هستند.
- خوردن غذاهایی که سرشار از ویتامین A, B12, C و E هستند.
- سیر
استفاده از سیر یکی از بهترین و موثرترین راه های کاهش درد است، برای استفاده از آن یک حبه سیر له شده یا خورد شده را در ۲۰ میلی لیتر آب در حال جوش بریزید و ۵ دقیقه صبر کنید، پس از آماده سازی محلول، به مدت ۱ تا ۲ ساعت آن را روی قسمت مورد نظر قرار دهید.
روغن درخت چای
به صورت روزانه از ترکیب روغن درخت چای با آب، روغن زیتون یا اسطوخودوس استفاده نمایید تا سوزش و خارش را به حد زیادی تسکین دهد.
چای سبز و نعناع
مقداری از برگ چای سبز و نعناع را خرد نمایید و به مدت ۵ دقیقه در آب بجوشانید، حال محل مورد نظر را با ترکیب به دست آمده بشویید، می توانید برای اثر گذاری بیشتر این عمل را ۴ تا ۵ بار در هفته انجام دهید.
روغن بابونه
روغن بابونه با خواص و ترکیبات مفید خود در کاهش التهابات پوستی و تسکین درد های ناشی از این بیماری تاثیر گذاری زیادی دارد و نیز نقش موثری در باز سازی سلول های پوستی دارد، می توانید جهت بهبودی سریع تر روزی چند قطره از این روغن را در محل آسیب دیده بریزید.
با وجود اینکه بیماری زونا خطر جدی برای انسان ندارد اما دردهای ناشی از آن می تواند فرد را بسیار آزار دهد، پس پیش از مبتلا شدن به این بیماری بهتر است پیشگیری نموده و استرس های زندگی خود را کم کنید و همچنین از مواد غذایی سالم جهت تقویت سیستم ایمنی بدن خود استفاده نمایید.
