یکی از بیماری های واگیردار که دارای سابقه‌ای هولناک در طول تاریخ می باشد، ویروس آبله مرغان است که هزاران سال پیش ظهور کرد و باعث ایجاد بیماری ها و مرگ و میر گسترده در جمعیت های انسانی کشورهای مختلف گردید. آبله، نوعی بیماری واگیر دار ویروسی است که عامل آن یکی از دو ویروس آبله درشت یا آبله ریز می باشد. در این مقاله از مجله زیبایی آرانیک سعی می شود راه های درمان آبله مرغان مورد بررسی قرار گیرد .
تاریخچه ظهور آبله مرغان
منشاء بیماری آبله مشخص نمی باشد، اما شواهد این بیماری در مومیایی های مصری و قرن سوم پیش از میلاد وجود دارد. نخستین نشانه پدیداری آبله، جوش های چرکی بود که در بدن مومیایی شده رامسس پنجم فرعون مصر کشف شده است.
آخرین نمونه طبیعی ویروس آبله، در اکتبر ۱۹۷۰ میلادی ظهور کرد و سازمان بهداشت جهانی ریشه کن کردن این بیماری را با انجام عمل پیشگیری آبله کوبی در سال ۱۹۸۰ میلادی تایید کرد. مرگ و میر در این بیماری حدود ۳۰ درصد بود، که این رقم در نوزادان درصد بالاتری دارد. معمولاً کسانی که از این بیماری نجات پیدا می کردند، زخم های پوستی زیادی بر می داشتند و حتی گاهاً دچار نابینایی می شدند.
یکی از دغدغه‌های اصلی پزشکان و در بعضی از موارد حکومت ها، در طول تاریخ ضرورت مبارزه با این بیماری و درمان آن بوده است. اختصاص یافتن بخشی از متون پزشکی قدیمی به تفسیر بیماری آبله و نقل قول های گوناگون تاریخی، از میزان مرگ و میر این بیماری در بین جوامع انسانی، به نوعی تایید کننده این ادعا می باشد. در کشور ایران نیز این بیماری ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده بود؛ برای مثال محمد بن زکریای رازی در کتاب الجدری و الحصبه در خصوص آبله رساله‌ای مجزا نوشته است.
طب نوین در ایران، با ابداع روش های پیشگیری بیماری آبله و اقدامات عباس میرزا آغاز شده و توسط امیرکبیر دنبال گردیده است. این بیماری در کودکان بسیار مسری است و به وسیله ویروسی به نام واریسلا زوستر ایجاد می شود.
علائم بیماری آبله در کودکان
بیماری آبله مرغان در کودکان، با علائم تب بالای ۳۸ درجه، سردرد، سوزش گلو و یا درد معده آغاز می گردد. این علائم ممکن است چند روز ادامه داشته باشد. یکی دو روز پس از شروع تب، جوش های مختلفی در ناحیه شکم، کمر و صورت ظاهر می‌شود که می‌تواند به شدت احساس خارش ایجاد نماید و به جاهای دیگر بدن انتقال گردد؛ تا جایی که پوست سر پاها، بازوها و حتی داخل دهان را هم درگیر می نماید. این جوش ها در آغاز به شکل لکه های قرمز رنگ می باشند، اما به مرور به تاول های پر از مایع مبدل می گردند. تعداد این جوش ها در کودکان گاهی به ۵۰۰ عدد هم می رسد. از جمله عوارض ابتلاء به آبله در کودکان، کاهش اشتها، درد در عضلات و مفاصل، سرفه و آبریزش بینی است.
تاول های ایجاد شده، به اندازه برجستگی و قرمزی جوش یا گزش حشرات می باشد. این تاول ها دیواره نازک و پر از مایع دارد که در صورت ترکیدن، زخم های آن باز می شود و نهایتاً زخم ها پوسته پوسته و قهوه ای و خشک می شوند. تاول و جای زخم ممکن است در کودکانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف یا اختلالات پوستی هستند، گسترده تر و شدیدتر باشد.
علائم آبله مرغان در بزرگسالان
آبله مرغان در بزرگسالان، با نام علمی «زونا» شناخته می شود. این بیماری در بزرگسالان شیوع کمتری دارد؛ ولی در صورت ابتلا، علائم آن شدیدتر خواهد بود. آبله مرغان، بیماری است که معمولاً افراد در طول عمر یک بار به آن مبتلا می شوند و احتمال ابتلا به این بیماری در دفعات بعد به شدت کاهش می یابد. آبله مرغان برای بزرگسالان، به خصوص خانم های باردار و افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی می باشند، بسیار خطرناک است. به طور معمول علائم این بیماری در بزرگسالان، شبیه علائم بیماری در کودکان می باشد، اما نوع این علائم معمولاً شدیدتر است.
نحوه سرایت آبله
معمولاً زمانی که کودکی به این ویروس مبتلا می‌شوند، دو هفته زمان می برد تا علائم در بدن او ظاهر شود. در این مدت فرد آلوده می تواند از طرق مختلف بیماری را به کودکان یا افراد دیگر منتقل کند. این بیماری از طریق انتقال قطرات تنفسی، با سرفه یا عطسه، یا به واسطه خارج شدن مایع از درون تاول ها، مخاط و بزاق دهان، به افراد دیگر منتقل می شود.
این ویروس به سادگی قابلیت انتقال و سرایت دارد و قدرت انتقال آن تا دو روز قبل از به وجود آمدن جوش ها روی بدن بسیار بالا است .
در صورتی که جوش یا مایع تاول پوستی، دست زده شود، این ویروس به سرعت منتقل می شود. تماس داشتن با بزاق کسی که آبله مرغان دارد نیز سبب انتقال ویروس آبله مرغان می گردد. از راههای دیگر انتقال این ویروس، از راه دهان یا حلق می باشد. انتقال ویروس ممکن است از طریق عطسه و سرفه کسی که مبتلا به این بیماری است صورت بگیرد. زنان بارداری که آبله مرغان دارند، ویروس را از طریق جفت به جنین منتقل می نماید. هم چنین زنانی که در دوران شیردهی به کودک هستند، می توانند این ویروس را از طریق شیر به کودک انتقال دهند. بنابراین توصیه می شود تا زمانی که فرد به بهبودی کامل دست پیدا نکرده است، از هرگونه تماس با فرد مبتلا خودداری نمایید.
درمان و پیشگیری از آبله مرغان
از آنجایی که منشاء این بیماری، ویروس ها هستند، آنتی بیوتیک روی آن اثری ندارد، اما در صورتی که باکتری ها به زخم حمله کنند به مصرف آنتی بیوتیک نیاز خواهیم داشت؛ این حالت بیشتر مواقعی رخ می دهد که کودکان اقدام به خاراندن زخم و کندن آنها می کنند.
مدت این بیماری از زمان بروز علائم، معمولاً کمتر از یک هفته می باشد؛ برای همین نیازی به مصرف دارو نیست، فقط در صورتی که تب بیمار بالا باشد، استامینوفن، و در صورت بروز عفونت های باکتریایی، آنتی بیوتیک تجویز می شود. بهترین توصیه برای این بیماران، استراحت، حمام با آب سرد و نوشیدن مایعات می باشد.
بهترین راه پیشگیری از این بیماری، تزریق واکسن آبله مرغان در سنین کودکی است. شیوع این بیماری امروزه به واسطه تزریق دو دوز واکسن ضد آبله، در تمامی سنین، خصوصاً کودکان با سن یک تا چهار سال کاهش شدیدی پیدا کرده است.
درمان بیماری آبله به شیوه طب سنتی
جوش شیرین
یکی از روش های خانگی و طبیعی درمان بیماری آبله، استفاده از جوش شیرین می باشد. این ماده خارش و سوزش ناشی از بیماری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
مقدار یک قاشق و نیم از جوش شیرین را در یک لیوان آب بریزید و به خوبی هم بزنید. با استفاده از یک لیف حمام نرم و یا یک پرس پارچه تمیز این محلول را به تاول‌ها بمالید و بگذارید به همان صورت بماند تا کاملاً خشک شود، سپس با آب شستشو نمایید. این کار را روزانه یک تا دو مرتبه تا بهبودی کامل انجام دهید.
می توانید مقدار یک فنجان یا نصف فنجان از جوش شیرین را در وان آب گرم ریخته و به مدت ۱۵ دقیقه در آن بخوابید. این روش خارش ناشی از ایجاد تاول ها را به شدت کاهش می دهد.
هویج و گشنیز
این دو گیاه سرشار از آنتی اکسیدان هستند و به همین دلیل روند بهبودی را سرعت می بخشند. برای استفاده از این روش، مقدار ۱۰۰ گرم از هویج، معادل یک فنجان هویج خرد شده را به همراه یک و نیم فنجان برگ گشنیز تازه، در ظرفی که حاوی یک چهارم فنجان آب است ریخته و آن را روی شعله بگذارید و صبر کنید تا نیمی از آب آن تبخیر گردد. محلول بدست آمده را روزانه یکبار تا بهبودی کامل مصرف نمایید.
بلغور جو دو سر
در این روش مقدار دو فنجان از بلغور جو دو سر را در آسیاب ریخته تا پودر شود و آن را با ۲ لیتر آب مخلوط کنید. سپس این محلول را در آب گرم، داخل وان ریخته و به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه در آن دراز بکشید. سعی کنید روزانه ۱ مرتبه این روش تکرار کنید تا از خارش ناشی از این بیماری کاسته شود.
عسل
مقداری عسل را روی تاول ها بمالید و اجازه دهید مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه روی آن ها بماند. سپس با آب شستشو دهید. این روش درمانی باید دو تا سه مرتبه در روز تکرار گردد تا شاهد بهبودی کامل شوید.
نوشیدن دمنوش های گیاهی
توصیه می شود برای اینکه روند بهبودی بیماری آبله سرعت بیشتری بگیرد، از دمنوش های بابونه، ریحان، بادرنجبویه و گل همیشه بهار به صورت هر روز سه بار و با اضافه کردن مقداری عسل و آبلیمو استفاده شود.
روغن و اسانس اسطوخودوس
یکی دیگر از راه های بسیار مفید برای درمان سریع آبله مرغان، استفاده از روغن و اسانس اسطوخودوس می باشد. برای استفاده از این روش مقداری از روغن اسطوخودوس را با روغن بادام و نارگیل ترکیب نموده و آن را روی تاول ها بمالید و اجازه دهید تا خشک شود. این روش درمانی را دو بار در روز تا بهبودی کامل انجام دهید.
نوشیدن آبمیوه
یکی دیگر از روش های درمانی آبله مرغان، نوشیدن انواع آب میوه های تازه مثل آب میوه هندوانه، لیمو، گلابی و سیب می باشد. نوشیدن این آبمیوه ها چند بار در روز می تواند خارش و التهاب ناشی از آبله مرغان را کاهش دهد.
چند توصیه در خصوص درمان بیماری آبله مرغان
- به طور کلی از مصرف خودسرانه دارو، خصوصاً ایبوپروفن، به جز این که توسط پزشک تجویز شده باشد پرهیز نمایید.
- به افراد زیر ۱۶ سال به هیچ وجه آسپرین ندهید.
- از خاراندن جوش ها خودداری نموده؛ چرا که سبب زخم شده و باعث انتقال ویروس به افراد دیگر و نواحی دیگر بدن می گردد.
- روی جوش‌ها کمپرس آب سرد بگذارید.
- محیط محل زندگی خود را خنک نگه دارید.
- ناخن کودکان را بگیرید و از آنان بخواهید تا جوش های پوستی خود را نخارانند.
- روی جوش لوسیون یا آنتی هیستامین قرار دهید.
- روزی یکبار کودک تان را با آب سرد استحمام نمایید.
افراد مبتلا به آبله مرغان با شرایط ذیل حتماً به پزشک مراجعه نمایند:
- افرادی که تاکنون واکسن آبله مرغان دریافت ننموده اند.
- زنان باردار
- افرادی که دارای ضعف ایمنی بدن هستند یا به خاطر مصرف دارو و بیماری های خاص بدنشان تضعیف شده است.
- کودکان زیر یک سال و افراد بالای ۱۲ سال در صورت ابتلا به بیماری آبله مرغان و بروز عوارض شدید.
- در صورتی که تب بیش از چهار روز طول بکشد یا دمای بدن بالای ۳۹ درجه سانتیگراد برسد.
- استفراغ کردن به دفعات
- سرفه های شدید و داشتن مشکل تنفسی
- شکم درد شدید
- سفتی گردن
- قرمزی و گرمی و حساسیت اطراف جوش یا قسمت های دیگر بدن.
نتیجه گیری
امروزه با توجه به واکسیناسیون عمومی ابتلا به آبله مرغان حتی در کودکان بسیار پایین بوده و در صورت ابتلا هم خفیف می باشد و با گذشت دوره یک تا دو هفته بیماری درمان پیدا می کند. فقط باید توجه شود، در صورت ابتلا به این بیماری با رفتار نامناسب سبب باقی ماندن عوارض در سطح پوست نشوید.
