بیماری جذام پوستی دارای عوارض زیادی می باشد. حتما شما عکس یا فیلم بیماری جذام را دیده اید. این بیماری باعث می شود اطرافیان دچار ترس و استرس زیادی شوند. البته این بیماری را میتوان درمان کرد. این بار تصمیم گرفته ایم که درباره بیماری جذام پوستی مطالبی را برایتان بنویسیم. با این که جذام ممکن است بسیار ترسناک باشد اما جا دارد برای آگاه شدن از چون و چرایی این بیماری ، علل جذام و درمان آن ، علم و دانش خود را افزایش دهید ، شاید روزی این آگاهی بتواند کمک کننده باشد. پس با مجله آرانیک همراه باشید تا بتوانیم مطالب جدید و مفیدی را فرا بگیرید.
بیماری جذام چیست؟
نوعی بیماری عفونی که باعث ضایعه های پوستی حاد و تغییر شکل دهنده و همچنین آسیب عصبی در دست و پا و نواحی دیگر بدن می شود ، جذام نام دارد که به آن لپرسی که در قدیم به آن خوره نیز می گفتند. بیماری جذام مثل قدیم شایع نیست ولی همچنان مواردی از آن در ایران و دیگر کشورهای دنیا دیده شده است. بیماری جذام در کودکان بیشتر از بزرگسالان می باشد. سازمان بهداشت جهانی گزارش داده است که 208 هزار نفر در جهان مبتلا به جذام هستند. البته بیشتر این افراد در آفریقا و آسیا زندگی می کنند. جذام یا بیماری هانسون واگیر دار نیست. اگر کسی در تماس نزدیک و مکرر با قطرات تنفسی بینی و دهان فرد مبتلا به جذام باشد ، امکان انتقال این بیماری وجود دارد.
علائم بیماری جذام چیست؟
از علائم بارز بیماری جذام بدشکلی ها و ضایعات پوستی ، غده ها یا برآمدگی هایی است که چند ماه یا چند هفته روی پوست باقی می ماند و برطرف نمی‌شود. این ضایعات حسی ندارند و رنگ پریده نیز هستند. جذام اول پوست و اعصاب خارج از مغز و نخاع را درگیر می‌کند که اعصاب محیطی نام دارد.جذام به چشم و بافت نازک بینی هم آسیب می‌رساند.آسیب عصبی می تواند به موارد زیر منجر شود که عبارتنداز :
- بی حسی در بازو و پا
- ضعف عضلانی
علائم بیماری جذام بعد از 3 تا 5 سال بعد از تماس با باکتری بیماری جذام ، آشکار می‌شود. در بعضی موارد افراد تا 20 سال امکان دارد علائم بیماری را بروز ندهند. در واقع دوره نهفتگی یا کمون به مدت زمان تماس با باکتری و بروز علائم گفته می شود. وقتی دوره نهفتگی بیماری جذام طولانی شود ، پزشک نمی تواند بفهمد که بیمار کجا و چه زمانی به این بیماری دچار شده است.
دلیل ابتلا به بیماری جذام چیست؟
راه دقیق انتقال بیماری جذام معلوم نیست. افرادی که مبتلا به جذام هستند با سرفه و عطسه امکان دارد با قطرات تنفسی خود که دارای باکتری جذام هست ، را به دیگران منتقل کنند. حتی ارتباط نزدیک با فرد آلوده باعث سرایت بیماری می شود. پس وقتی که در کنار فرد جذامی می نشینید یا با او دست می دهید یا در اتوبوس یا میز غذا خوری کنار او قرار می گیرد ، این بیماری سرایت نمی کند. علت بیماری جذام ، یک نوع باکتری به نام مایکوباکتریوم لپره است که رشد کندی دارد. باید گفت که به جذام بیماری هانس نیز می گویند ، چون نام آن بر گرفته از دانشمندی به نام گرهارد هانس است که این بیماری را کشف کرد. این دانشمند در سال 1873 این بیماری را کشف کرد. باید دقت داشته باشید که بیماری جذام از مادر به جنین منتقل نمی شود. حتی با رابطه ی جنسی هم این بیماری منتقل نمی شود.
انواع بیماری جذام
تعداد و نوع زخم های پوستی ، نوع بیماری جذام را مشخص می کند. حتی معالجه و علائم بیماری نیز به نوع آن بستگی دارد ، که عبارتنداز :
- توبرکولوئید
نوع خفیف بیماری جذام می باشد. این افراد فقط یک یا چند ضایعه ی پوستی دارند که رنگ پریده نیز می باشند. ناحیه آسیب دیده امکان دارد به خاطر آسیب عصبی بی حس باشد.جذام توبرکولوئید نسبت به بقیه کمتر واگیردار است.
- جذام مرزی
- این افراد علائمی از هر دو نوع توبرکولویید و لپروماتوز را دارند.
تشخیص بیماری جذام
تشخیص بیماری جذاماگر پزشک به فردی مشکوک باشد نمونه برداری یا بیوسی انجام می دهد. یعنی یک تکه از ضایعه پوستی را بر می دارد و مورد آزمایش قرار می‌دهد. البته پزشک امکان دارد آزمایش اسمیر پوستی را هم انجام بدهد. در آزمایش اگر فرد مورد نظر به جذام نوع پسی باسیلاری مبتلا باشد باکتری. قابل مشاهده نمی باشد. اما فردی که به جذام نوع مالتی با سیلاری مبتلا باشد ، در آزمایش باکتری قابل دیدن خواهد بود. پزشک امکان دارد آزمایش تست پوستی لپرومین را هم از فرد مورد نظر به عمل آورد. در این آزمایش ، پزشک اندکی باکتری غیر فعال عامل جذام را زیر پوست او تزریق کرده و بعد از 3 تا 28 روز محل تزریق شده را مورد بررسی قرارداده تا واکنش آن را مشاهده نماید. اگر واکنش در فرد مورد نظر ایجاد شد پس مبتلا به جذام توبرکولوئید یا جذام مرزی است. اما اگر فرد هیچ واکنشی به این تست نشان نداد ، پس جذام ندارند یا امکان دارد به جذام لپروماتوز مبتلا باشد.
درمان بیماری جذام
جذام درمان پذیر است. سازمان بهداشت جهانی برای همه افراد مبتلا به جذام درمان رایگان اختصاص داده است.البته در ایران هم افراد مبتلا به جذام به طور رایگان درمان می شوند.طی 20 سال اخیر 16 میلیون نفر مبتلا به جذام در جهان درمان شده اند. داروی آنتی بیوتیک را پزشکان برای عفونت در نظر می گیرند. درمان جذام یک درمان طولانی است.مدت درمان 6 ماه تا 1سال طول می کشد. در جذام حاد فرد به دوره طولانی تری از داروهای آنتی بیوتیک نیاز دارد. دقت داشته باشید که داروی آنتی بیوتیک نمی تواند آسیب عصبی را در فرد جذامی درمان کند.پزشکان یک روش دیگر را برای درمان استفاده می کنند و آن درمان چند دارویی می باشد. یعنی پزشک از ترکیب داروهای آنتی بیوتیک استفاده می کند. پس در این روش فرد باید از چند نوع دارو ، که بیشترشان داروی آنتی بیوتیک هستند را مصرف کند.
افراد نباید خودسرانه و بدون تجویز پزشک دارو مصرف کنند چون بسیار خطرناک می باشد. و عوارض جدی را می تواند در پی داشته باشد.
- در جذام پسی باسیلاری ، فرد باید دو داروی آنتی بیوتیک مصرف نماید. داروی داپسون را هر روز استفاده کند. و داروی ریفامپیسین را ماهی یک بار مورد استفاده قرار دهد.
- در جذام مالتی باسیلاری ، بیمار باید روزانه داروی آنتی بیوتیک کلوفازیمین را مصرف کند و داروی داپسون را هم روزی یک بار و داروی ریفامپین را هم یک بار در ماه باید مصرف کنند. به این طریق بیمار جذامی به مدت 1 تا 2 سال به روش چند دارویی درمان شده و بعد از آن بیماری بهبود می یابد. پزشک برای کنترل درد عصب و آسیب‌های بیماری جذام داروهای ضد التهاب را تجویز می کند. داروی ضد التهابی استروئید مثل پردنیزون می باشد که بسیار موثر است. پزشک بعضی مواقع از داروی قوی سرکوب کننده دستگاه ایمنی بدن مثل تالیدوماید استفاده می کند که غده های پوستی ناشی از جذام را بهبود می بخشد. مصرف داروی تالیدوماید برای خانم های حامله خطرناک می باشد. زیرا باعث نقایص و اختلال های مادرزادی حاد بوده و تهدیدی برای زندگی می باشد. پس در زمان بارداری مصرف این دارو ممنوع اعلام شده است.
عوارض بیماری جذام چیست؟
اگر یک فردی که به بیماری جذام مبتلا می باشد درمان نشود ، آسیب های دائمی به پوست ، اعصاب ، دست ، پا و چشم وارد شده که جبران‌ناپذیر ، خواهد بود. این عوارض شامل :
- التهاب عنبیه
- ریزش مو
- ناباروری
- نابینایی
- تغییرات غیر قابل علاج
- آسیب دائمی به اعصاب محیطی دست و پا
- آسیب به بافت نازک داخل بینی
- ضعف عضلات که تبدیل به ناتوانی در خم کردن انگشتان در فرد شود.
در افراد جذامی آسیب به عصب باعث می شود حس لامسه در فرد از بین برود و در هنگام سوختگی یا بریدگی هیچ حسی نداشته باشد.
آیا می توان از جذام جلوگیری کرد؟
آیا می توان از جذام جلوگیری کرد؟برای جلوگیری ، تنها راه این است که در معرض ترشحات تنفسی و بینی و دهان بیماران جذامی قرار نگیریم . با درمان افرادی که به جذام مبتلا هستند باعث پیشگیری از سرایت بیماری شویم. باید دقت داشته باشید ، افرادی که با بیماران جذامی زندگی می کنند هشت برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر هستند. چون افرادی که در معرض تماس قطره های عفونی بیماران جذامی هستند بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. باید گفت که جذام ارثی نمی باشد. اما به گفته محققان ژنتیک می تواند در استعداد ابتلا به این بیماری موثر باشد. خیلی از افراد در تمام دنیا در معرض بیماری جذام قرار دارند که اگر رعایت کنند به این بیماری دچار نخواهند شد ، چون واگیردار نیست. تحقیقات نشان داده که مواجهه با بیماری نمی تواند فرد را به جذام مبتلا کند. در تحقیقات بدست آمده نشان داده که استعداد ابتلا به بیماری ، به ژنتیک خود فرد بستگی دارد. در آمریکا سالانه 200 تا 300 نفر به جذام مبتلا می شوند که طی سفرهایی که به کشورهای دیگر داشته اند به این بیماری مبتلا شده اند. در ایران تحقیقات نشان داده حدود 50 نفر مبتلا به جذام وجود دارد. اکثر بیماران از مناطق گرمسیر یا نیمه گرمسیر هستند. کشورهای برزیل ، هند ،اندونزی افراد مبتلا به جذام زیاد می باشد.
در آخر باید گفت که جذام یک بیماری قابل درمان بوده و پزشکان بیشتر با داروهای آنتی بیوتیک عفونت این بیماری را از بین می برند. در این بیماری با رعایت اصول بهداشتی می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.افرادی که در کنار بیماران مبتلا به جذام زندگی می کنند باید از قرار گرفتن در معرض ترشحات دهان و بینی این افراد دوری کنند. پس وقتی علم و دانش خود را نسبت به بیماری افزایش دهیم می توانیم استرس خود را کنترل کرده و خیلی سریعتر به نتیجه دلخواه برسیم.
