می توان گفت همه ما حتی برای یکبار هم شده خشکی دهان را تجربه کرده ایم که ممکن است موقت باشد و خیلی سریع رفع گردد اما در برخی افراد این خشکی دهان ممکن است نشانه یک بیماری خطرناک باشد چرا که خشکی دهان به خودی خود یک بیماری تلقی نمی گردد با این حال برای درمان این عارضه ابتدا باید دلیل بروز آن را پیدا کرد. زمانی که غدد بزاقی در دهان به اندازه کافی بزاق ترشح نکنند خشکی دهان پیش می آید که احساس خشکی در دهان برای فرد ایجاد می شود و با علائمی چون بوی بد دهان، خشکی گلو و لب های ترک خورده همراه است، کاهش ترشح بزاق نه تنها خشکی دهان را در پی دارد بلکه فرآیند هضم غذا را با مشکل مواجه می کند زیرا بزاق بخش ضروری در فرایند هضم به شمار می آید که کمک کننده به مرطوب شدن و تجزیه مواد غذایی می باشد علاوه بر این بزاق یک مکانیسم دفاعی اصلی جهت حفظ سلامت دندان ها و محافظت از دهان در برابر بیماری لثه و پوسیدگی دندان ها می باشد. در صورت درمان نکردن خشکی دهان ممکن است عواقب جدی در پی داشته باشد، در ادامه مطلب از مجله زیبایی آرانیک علل، علائم و راه های درمان خشکی دهان را برای شما بیان می کنیم.
علت های خشکی دهان
عوامل زیادی می توانند در خشکی دهان نقش داشته باشند، اما تنها با داشتن دهان خشک نمی توان گفت فرد دارای یک بیماری زمینه ای می باشد.
کم آبی بدن
زمانی که فرد در اثر اسهال، استفراغ، تعریق بیش از حد و یا از دست دادن خون مایعات بیش از حدی از دست داده باشد بدون آن که جایگزین شود کم آبی رخ می دهد، در این شرایط بزاق به اندازه کافی تولید نمی گردد و خشکی دهان را در پی دارد.
داروها
مصرف بسیاری از داروها می تواند سبب خشکی دهان گردد از جمله داروهایی که در درمان افسردگی، اضطراب، اسهال، فشار خون بالا و آسم استفاده می شوند از این دست می باشند همچنین مصرف آنتی هیستامین ها، دیورتیک ها و برخی از داروهای شیمی درمانی نیز در کاهش تولید براق موثر هستند.
پرتو درمانی
یکی از عارضه های جانبی پرتودرمانی در ناحیه سر و گردن خشکی دهان است چرا که اشعه موجب آسیب دیدن غدد بزاق و در نتیجه کاهش تولید آن می گردد.
استرس و اضطراب
زمانی که شخص در شرایط استرس و اضطراب قرار می گیرد بدن کورتیزول بیشتر که همان هورمون استرس است را تولید می کند با افزایش یافتن سطح کورتیزول در بزاق ترکیب آن دچار تغییر شده و این شرایط خشکی دهان را ایجاد می کند.
پیری و افزایش سن
با بالا رفتن سن بدن کم کم سلامت اولیه خود را از دست می دهد و با مصرف برخی داروها و نیز تغییراتی که در بدن رخ می دهد توانایی آن در پردازش داروهای مصرفی کاهش می یابد در نتیجه خشکی دهان در پیری امری رایج و طبیعی است.
تنفس با دهان
تنفس با دهانهنگامی که شخص از طریق دهان نفس می کشد سبب تبخیر شدن بزاق می گردد همچنین خروپف با دهان باز نیز می تواند سبب خشکی دهان شود.
سیگار
کشیدن تنباکو و سایر علف های هرز می توانند تولید بزاق را کاهش دهند همچنین مصرف آمفتامین ها نیز خشکی دهان را به همراه دارد.
بیماری هایی که خشکی دهان را در پی دارند
از بیماری هایی که سبب خشکی دهان می شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود:
دیابت
افزایش سطح قند خون می تواند روی تولید بزاق اثر گذار باشد و سبب خشکی دهان گردد، افراد مبتلا به دیابت اغلب مستعد کم آبی هستند و داروهایی که مصرف می کنند نیز این کم آبی را بیشتر می کند.
برفک دهان
این بیماری در اثر یک عفونت قارچی در دهان رخ می دهد که سبب التهاب شده و با آسیب رساندن به غدد بزاق کار آن ها را با مشکل مواجه می کنه و بزاق کافی تولید نمی گردد، در اینجا ابتدا باید عفونت را درمان نمود تا مشکل خشکی دهان برطرف گردد.
آسیب عصبی
آسیب هایی که روی اعصاب ناحیه سر و گردن تاثیر می گذارند مانند عفونت، جراحی یا سکته مغزی بر عملکرد غدد بزاق تاثیر گذاشته و با کاهش تولید آن سبب بروز خشکی دهان می شوند.
فیبروز کیستیک
این بیماری که از بیماری های ژنتیکی به شمار می آید سبب آسیب دیدن سیستم گوارشی و تنفسی شده و تاثیر منفی روی عملکرد غدد بزاق دارد و خشکی دهان و کبد را در پی دارد، همچنین داروهایی که برای درمان فیبروز کیستیک استفاده می شوند نیز خشکی دهان را شدیدتر می کنند.
اختلالات خود ایمنی
سندروم شوگرن یکی از شایع ترین بیماری های خود ایمنی می باشد که منجر به خشکی دهان می گردد، این بیماری سبب التهاب غدد بزاق می شود و با خشکی دهان همراه است، از دیگر بیماری های خود ایمنی که خشکی دهان را در پی دارد می توان به HIV یا ایدز و آرتریت روماتوئید اشاره کرد.
علائم خشکی دهان
وجود هر یک از علائم زیر در فرد نشان دهنده هشدار جدی می باشد که باید خشکی دهان درمان گردد:
● بوی بد دهان
● وجود التهاب، شکاف و ترک خوردگی در لب ها
● ترک خوردن و شکافتن مخاط دهان
● دیسکوزی یا اختلالات چشایی
● بروز عفونت های قارچی نظیر برفک در دهان
● گلوسو دنیا یا درد زبان
● تشدید نیاز به نوشیدن آب به خصوص شب ها
● التهاب زبان یا زخم زبان
● بیماری لثه مکرر
● پوسیدگی و پلاک دندان
● به وجود آمدن مشکل در بلع و جویدن
● مشکلات استفاده از پروتز
● عفونت غدد بزاقی
● گلودرد
● بزاق چسبنده یا رشته ای
درمان خشکی دهان
وقتی که از درمان خشکی دهان صحبت می کنیم در واقع به دنبال این هستیم تا با راهکارهایی هر گونه بیماری زمینه ای که سبب خشکی دهان می گردد را مدیریت کنیم، از پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم و همچنین تولید بزاق افزایش یابد. حال برای درمان این مشکل دکتر ابتدا داروهای تجویزی خود را که ممکن است سبب خشکی دهان گردند مورد بررسی قرار می دهد و در صورت امکان آن ها را تعویض می کند، در غیر این صورت با کمک موارد زیر می توانید تا حدی خشکی دهان را رفع کنید:
● از مصرف داروهای ضد احتقان و آنتی هیستامین ها پرهیز نمایید.
● قبل از قورت دادن کپسول یا قرص آب بنوشید.
● در صورت امکان داروی خود را به جای شب صبح میل کنید.
● به جای استفاده از قرص های زیر زبانی از داروهایی استفاده کنید که با مایعات خورده شوند.
درمان های خانگی خشکی دهان
با وجود اینکه راه های خانگی برای درمان خشکی دهان به صورت علمی ثابت نشده اند اما می توانند خشکی دهان را به صورت موقت رفع کنند.
نوشیدن آب
طبق مطالعات صورت گرفته کم آبی بدن یکی از دلایل خشکی دهان به شمار می آید بنابراین نوشیدن آب و هیدراته نگه داشتن بدن می تواند در رفع خشکی دهان تاثیر زیادی داشته باشد.
استفاده نکردن از برخی داروها
شاید بتوان گفت ۹۰ درصد خشکی دهان در اثر مصرف داروها است، داروهای زیر شامل این موارد هستند:
● آنتی هیستامین ها
● داروهای ضد فشار خون
● داروهای هورمونی
● برونکودیلاتورها
مصرف آبنبات های بدون قند
با مکیدن آبنبات های بدون قند می توانید به صورت موقت خشکی دهان را از بین ببرید، این محصولات شامل قطره های سرفه، قرص های پاستیل یا مواردی از این دست می باشد.
جویدن آدامس بدون قند
یکی دیگر از مواردی که می تواند به صورت کوتاه مدت به رفع خشکی دهان کمک کند آدامس های بدون قند هستند در ترکیب برخی از این آدامس ها مقداری زایلیتول وجود دارد که تحریک کننده تولید بزاق و افزایش مقدار آن می باشد.
مراقبت از دهان
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان نیز می تواند به خشکی دهان منجر گردد بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان از اهمیت زیادی برخوردار است، در این راستا استفاده مداوم از نخ دندان، استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید و نیز مصرف دهانشویه را در برنامه مراقبت خود از دهان قرار دهید.
تنفس نکردن از طریق دهان
هنگامی که با دهان تنفس می کنید این کار سبب می گردد تا خشکی دهان تشدید گردد و نیز مشکلات زیادی برای سلامت دهان رخ دهد بنابراین تنفس از طریق بینی بهترین راه برای درمان خشکی دهان می باشد.
استفاده از دهانشویه های بدون الکل
استفاده از دهانشویه های بدون الکلدهانشویه می تواند وضعیت کلی بهداشت دهان را بهبود دهد و در درمان خشکی دهان تاثیرگذار است، با این وجود تاثیر دهانشویه بر رفع خشکی دهان نیز موقتی می باشد.
مصرف داروهای گیاهی
گیاهان بسیاری وجود دارد که می توانند تولید بزاق را تحریک کنند و خشکی دهان را به صورت موقت بهبود دهند، از این گیاهان می توان به آلوئه ورا، زنجبیل، ریشه گل ختمی، کاکتوس نوپال، اسپیلانتس و فلفل دلمه ای اشاره کرد.
خشکی دهان در اثر کاهش تولید بزاق توسط غدد مربوطه رخ می دهد، خشکی دهان به عنوان یک بیماری تلقی نمی گردد اما در صورت تداوم می تواند نشان دهنده بیماری خاصی باشد، خشکی دهان می تواند علائم ناراحت کننده ای برای شخص در پی داشته باشد و او را مجبور به درمان سازد همچنین می توانید با روش های ذکر شده این خشکی را به صورت موقت از بین ببرد همچنین در کنار آن به سلامت دهان و دندان خود بیشتر اهمیت دهید.
